7:20 AM
tuonglaidantoc
Hoàng Anh - Thiện Nhân (Nongnghiep)
- Sản xuất khó khăn, nông dân một số nơi viết đơn xin trả ruộng. Nhà
nước đã và đang bằng mọi cách ban hành các chính sách hỗ trợ người nông
dân sống được trên đồng ruộng của mình. Vậy mà ở tỉnh Hà Tĩnh, hạt thóc,
ruộng lúa phải gánh chịu quá nhiều khoản thu vô lý khiến nông dân như
kiệt quệ.
Các khoản thu đang trở thành gánh nặng
đối với người nông dân Can Lộc
Loạt bài này, không chỉ sẻ chia với những khó khăn người nông dân đang
phải đối mặt mà còn nhằm mục đích làm rõ tính pháp lý của các khoản thu,
phần nào trả lời cho câu hỏi: Sao phải thu nhiều đến thế? Thu để làm
gì? Vì sao nông dân không sống nổi với ruộng đồng?...
Rất nhiều xã ở huyện Can Lộc (Hà Tĩnh) chọn thời điểm sau thu hoạch mỗi
mùa vụ để mở ra chiến dịch thu nộp ngân sách (thường gọi là thu sản).
Nông dân, trăm thứ trông vào đồng ruộng, nhưng thóc lúa chỉ về kịp đến
sân, tuốt sạch, phơi phóng xong thì vừa hết, chẳng mấy hạt được vào
bồ...
Bán sạch lúa không đủ tiền nộp sản
Giữa mùa hạ ở Thường Nga, một xã nghèo miền thượng Can Lộc, trời xanh
ngằn ngặt, nắng như thiêu như đốt. Nắng chết cỏ chết cây, đất đai, ruộng
đồng đanh lại, cảm giác như bị cả một lò lửa khổng lồ nung đốt. Vạn vật
cỏ cây, con người im lìm chịu trận.
Duy chỉ có tiếng loa truyền thanh từ trụ sở UBND xã vẫn cứ đều đặn hoạt
động hết công suất. Giọng cán bộ truyền thanh giục giã, vang vọng, đanh
thép len lỏi khắp trong làng, ngoài xóm, ra đến tận ngoài đồng vẫn còn
nghe rõ: UBND xã yêu cầu nhân dân hoàn thành nghĩa vụ đóng nộp trong ba
ngày chiến dịch.
Đã thành lệ, từ mấy chục năm nay, cứ sau kỳ thu hoạch vụ mùa, xã Thường
Nga lại huy động toàn thể nhân dân đóng nộp ngân sách. Việc thu nộp sản
phẩm thành cả một chiến dịch. Năm nay chiến dịch “nổ” ra vào ngày 22/6.
Ngày 20/6, Chủ tịch UBND xã Thường Nga Đường Trọng Hữu ký duyệt phương
án thu nộp, ngày 21/6 các phương án về đến thôn, không kịp họp dân thông
qua, ngay ngày hôm sau chiến dịch đã bắt đầu. Hạn chỉ trong vòng 3 ngày
nhân dân phải đóng nộp đầy đủ, nhà nào thiếu, dù chỉ một cân thôi cũng
phải chịu nộp phạt thêm 5%.
Thực hiện chiến dịch thu nộp, mỗi hộ dân Thường Nga phải gánh hai phần
đóng góp. Phần thu của xóm và phần thu của xã. Ở xóm bao gồm các khoản
thu nội đồng, thu bê tông, thu hội quán…
Phần thu tại xã gồm: Thu quỹ giao thông thủy lợi phục vụ sản xuất, thu
thầu hợp đồng, thu phí vườn đồi, phí kinh doanh chưa đến mức thu thuế
tháng, thu HTX môi trường, quỹ khuyến học, hai loại quỹ, quỹ đền ơn đáp
nghĩa, quỹ QPAN, phạt quân sự, kế hoạch hóa, thuế đất phi nông nghiệp…
Đòn “qui định” 5% xem chừng rất hiệu quả. Mặc cái nóng nung đốt, mặc
những hạt thóc sau thu hoạch chưa kịp đổ bồ, nông dân Thường Nga cắn
răng đem bán với giá khoảng chừng 5,5 nghìn đồng/kg để nộp sản đúng thời
hạn. Không ít nhà phải bán sạch mới có tiền để nộp.
Xóm Văn Minh trưa hè chang chang nắng, giọng một người đàn bà vừa khắc
khổ vừa bức xúc, ngắc nghẹn kêu gào nghe chừng rất thảm thiết: Ông Ngụ
ơi là ông Ngụ ơi. Người ta lừa ông mà ông không biết. Ông chở đi của tui
ba tạ thóc mà chở về có hai tạ bảy. Như ri thì lấy mô đủ tiền nộp sản
ông ơi.
Gia đình ông Ngụ bà Hương có 8 sào ruộng, 6 nhân khẩu. Để có đủ cái ăn,
mỗi vụ, ngoài phần ruộng được chia ông bà còn phải đấu thêm 3 sào của
những gia đình chán ruộng. Quần quật đến nỗi, mùa gặt, nửa đêm bà Hương
phải đeo ắc quy gắn bóng đèn để ra đồng. Vậy mà thóc lúa cũng không đủ
chi phí đầu tư và nộp sản.
Suốt cuộc trò chuyện, bà Hương liên tục khóc. Nhất là khi chúng tôi nhìn
vào phương án thu của gia đình họ. Phần thu của xóm hết 558 nghìn đồng,
phần thu của xã hết 928 nghìn đồng. Chưa phải thuộc diện nhiều so với
các hộ khác, nhưng để có tiền đóng nộp họ phải bán hết những hạt thóc
cuối cùng.
Trong nhà bà Hương hiện còn 5 tạ thóc. Ngoài hai tạ trừ ăn, ba tạ bán
không đủ tiền trả nợ. Tiền lồng, tiền tuốt nợ từ vụ trước, gặt về, chủ
nợ lăm le đến đòi mấy lần rồi nhưng lần nào bà cũng khóc xin khất để “ưu
tiên” nộp sản cho xã trước “không người ta réo tên trên loa, người ta
phạt 5%, người ta cắt giao dịch giấy tờ, quá tội”. Hai tạ thóc “qui
hoạch” cất ăn xem chừng cũng phải bán luôn vì nợ đòi gắt quá.
Tiếng là 6 khẩu, nhưng hầu như chỉ có ông bà lao động. 4 đứa con, ngoại
trừ đứa con gái thứ đã lấy chồng vào Quảng Bình, ba đứa còn lại không
tật này cũng bệnh khác. Người con gái đầu tên Phan Thị Thích (35 tuổi),
tính ẩm ương, mỗi lần lên cơn đều vác gậy rượt bà Hương đánh. Bệnh tình
ngày một nặng nhưng không có tiền chữa trị.
Thằng con út, hết đau gan lại gặp tai nạn giao thông, của nả trong nhà
vốn không mấy thứ có giá trị lần lượt phải đem bán hết. Bây giờ nó bỏ
nhà đi biệt xứ, không rõ ở đâu.
Căn nhà trống tơ hơ, gần như không còn lấy một thứ gì khả dĩ bán thêm
được nữa. Khoản nợ 60 triệu tiền vay ngân hàng hai ông bà phải nai lưng
làm thuê, ông đi phụ hồ, bà buôn ve chai không đủ tiền trả lãi.
Bà Hương người khô quắt, hai tai nghễnh ngãng, tay chân gặp hôm trở trời
bước đi không nổi. Ông Ngụ có sức nhưng chậm đầu óc, chỉ làm được những
việc chân tay, ai thuê gì làm nấy, trả công bao nhiêu cũng gật đầu.
Bà Lê Thị Hương liên tục khóc khi kể về các khoản thu
Hai lao động chính dù quá tuổi, còm cõi nhưng cứ phải nai lưng ra mà
gánh đủ các khoản thu. Đứa cháu ngoại trong Quảng Bình ra chơi mấy hôm
nay nhưng ông bà chưa kiếm được đồng bạc nào để đãi nó miếng thịt.
Nếu hạch toán chi li thì trường hợp bà Nguyễn Thị Tuyết ở xóm Tây Bắc
mới thật sự thê thảm. Bà Tuyết già cả, neo đơn, bấu víu vào một sào năm
thước ruộng khó giao để sống. Nhưng không sống nổi. Mỗi vụ, chỉ riêng
tiền đầu tư cũng mất hơn một triệu đồng, thu được hơn tạ thóc. Nếu nộp
sản cho xã (gần 300 ngàn đồng) trả đủ tiền đầu tư (hơn một triệu đồng)
thì không có ăn.
Đấy là chưa kể phần thu của xóm. Bà Tuyết còn nợ 14 nghìn đồng trong
phần xóm thu kiểu như nợ xấu, trả rất khó khăn. Chán quá nhưng bà không
dám bỏ ruộng mà nhờ đứa cháu làm rồi nộp tiền sản thay. Ở xã Thường Nga,
làm hay không cũng phải đóng vì các khoản được tính theo đầu sào.
Nhiều khoản thu người dân không biết
Xã Thường Nga có 1.381 ha đất tự nhiên, trong đó có 380 ha đất trồng lúa
(99% đất 2 vụ lúa). Hàng năm, sau vụ thu hoạch, UBND xã phát đến từng
hộ dân một thông báo về chỉ tiêu đóng nộp các khoản cho xã và thôn. Đáng
chú ý là khoản thu theo hạng đất. Vì đây là khoản thu có số lượng lớn
nhất và cũng là nỗi khiếp đảm nhất của người trồng lúa mỗi khi nhận được
thông báo này.
Phương án thu các loại quỹ, thuế, phí năm 2015 tại xã Thường Nga
Mấy chục năm rồi, nhiều hộ dân ở
Thường Nga vẫn còn lưu giữ phương án thu nộp sản phẩm của gia đình họ.
Anh Nguyễn Hải Đường, ở thôn Đất Đỏ nói với tôi: Hàng chục năm trước,
mỗi lần đến chiến dịch, lúa tươi gặt về mới chỉ đến sân người ta đã ập
đến gạt phần rạ đi mà xúc để đủ chỉ tiêu.
Bây giờ có khá hơn là xã vận động
người dân tự mang lên điểm thu nộp nhưng về bản chất nhiều gia đình vẫn
phải bán sạch lúa, thậm chí là vay mượn để mà đóng đậu.
Em gái tôi từng nghĩ quẩn: Hay em
ra đường cho xe tông chết đi để nhà ta lấy tiền đền mà nộp sản? Ký ức
hãi hùng về chiến dịch thu sản vẫn còn ám ảnh người nông dân xứ này hàng
chục năm nay.
Theo đó, UBND xã Thường Nga phân định ra các hạng đất rồi ấn cho từng
hạng đất một mức thu. Xin đơn cử một số năm gần đây để thấy rõ điều này.
Từ năm 2010 đến năm 2013, UBND xã đặt ra mức thu cho từng hạng đất như
sau: Đất hạng 3 thu 15kg/sào; đất hạng 4 thu 13,5kg/sào; đất hạng 5 và
khó giao thu 11kg/sào. Năm 2014, mức thu ấy vẫn giữ nguyên theo đầu sào.
Tuy nhiên thông báo của xã không ghi là hạng đất mà ghi: phân loại đất
tốt và đất trung bình.
Năm 2015 được coi là đỉnh điểm bức xúc của người dân khi nhận được thông
báo do UBND xã gửi xuống. Lý do người dân bức xúc vì lần đầu tiên thấy
một loại quỹ với tên gọi rất lạ.
Đồng nghĩa với việc, loại quỹ này người dân chưa một lần được phổ biến
trong bất kỳ một cuộc họp thôn. Ngay cả khi chúng tôi hỏi cán bộ, đảng
viên, kể cả những người từng có nhiều năm làm lãnh đạo xã vẫn không hiểu
về tên gọi của loại quỹ này. Đó là Quỹ giao thông thủy lợi phục vụ sản
xuất.
Đây là loại quỹ có mức thu lớn nhất, gấp 14 – 15 lần so với tổng số tiền
của 5 loại quỹ được phép vận động thu theo quyết định của UBND tỉnh thể
hiện trong giấy thông báo.
Trưởng thôn Chùa Hội, ông Trần Việt Hà thừa nhận, giá lúa rẻ, nhiều gia
đình bán hết vẫn không đủ tiền nộp sản. Về khoản thu “Quỹ giao thông
thủy lợi phục vụ sản xuất” ông trưởng thôn cũng chỉ hiểu lơ mơ, dân tình
hỏi nhiều nhưng không giải thích được.
Hơn nữa, trước lúc nộp cũng không kịp họp dân vì thời gian xã giao quá
gấp. Nói là tiếp xúc cử tri, lấy ý kiến người dân để vận động thu nộp,
nhưng trong các biên bản họp thôn đều không hề đề cập đến các khoản thu
trong “chiến dịch thu nộp ngân sách”.
Trưởng thôn còn ú ớ, huống hồ là dân. Chúng tôi có mặt ở trụ sở UBND xã
Thường Nga cuối buổi chiều 24/6/2015, buổi cuối cùng trong chiến dịch
thu ngân sách. Rất nhiều người dân đóng nộp xong cầm biên lai thu tiền
ra về vẫn không hiểu họ vừa đóng cho xã khoản gì?
0 comments:
Post a Comment