Phía sau giải thưởng

Ngoài một số ít giải thưởng nghiêm túc, chỉ cần doanh nghiệp nộp hồ sơ cung cấp thông tin cho ban tổ chức giải là xong, nhiều giải thưởng đã bị thương mại hóa danh hiệu y hệt như mua bán hàng hóa.

 

Bà Nguyễn Thị Vân, phu nhân cố tổng bí thư Lê Duẩn - đại diện ban biên soạn Lịch sử Tây Nam bộ kháng chiến, nhận giải thưởng Trần Văn Giàu - Ảnh: Nguyễn Á

Ngoài một số ít giải thưởng nghiêm túc, nhiều giải thưởng đã bị thương mại hóa với quy trình đàm phán giải thưởng, danh hiệu y hệt như mua bán hàng hóa.

Liệu có ai từng thắc mắc thực hư các giải thưởng là thế nào ? Làm sao các doanh nghiệp có được giải thưởng đó ? Các cơ quan, tổ chức trao giải thưởng là ai, vì mục đích gì ?

Báo chí vừa đăng một tin rất khôi hài : chương trình "Vinh quang Việt Nam 2015" do Hội Khoa học lịch sử Việt Nam và các báo đài, doanh nghiệp phối hợp tổ chức diễn ra ngày 16-8 vinh danh các gương mặt tiêu biểu điển hình tiên tiến được nhận tượng vàng Thánh Gióng trong đó có ông Phan Bá Huỳnh (xã Tam Giang, huyện Krông Năng, Daklak) từng bị công an địa phương xử phạt hành chính vì hành nghề bói toán. Khi ông này "lên ti vi" nhận giải thì người dân, lãnh đạo địa phương mới ớ ra, ngạc nhiên và bức xúc.

Một tấc lên trời

"Ngân hàng Y tự hào được vinh danh là ngân hàng bán lẻ tiêu biểu", "công ty X vinh dự được hội V công nhận là thương hiệu phát triển bền vững", "giải thưởng doanh nghiệp có chỉ số tín nhiệm cao nhất Việt Nam là sự tín nhiệm mà quý khách hàng đã dành cho B"... Những thông điệp "bay bổng" đó hẳn không còn xa lạ với công chúng.

Còn nhiều những danh hiệu giải thưởng và tên của các tổ chức trao giải thưởng nhan nhản trưng ra tại các phòng giao dịch của ngân hàng, các doanh nghiệp, trên các tờ rơi quảng cáo, trên trang web các doanh nghiệp... Nhưng bên cạnh những công ty tốt, sản phẩm đảm bảo chất lượng còn nhiều những doanh nghiệp không xứng như tên giải thưởng biểu dương. Có công ty vừa nhận giải thưởng xong thì phá sản, tổng giám đốc vừa lên truyền hình vinh danh xong thì bị bắt, có ngân hàng trưng ra tới hơn... 40 giải thưởng trên trang web, và hầu như tháng nào cũng có những giải thưởng mới "khoe" với công chúng nhưng kết quả kinh doanh thấp lè tè, tỷ lệ nợ xấu cao.

Liệu có ai từng thắc mắc thực hư các giải thưởng này như thế nào ? Làm thế nào các doanh nghiệp có được giải thưởng đó ? Các cơ quan, tổ chức trao giải thưởng là ai, vì mục đích gì ?

Những ai điều hành doanh nghiệp, ngân hàng, phụ trách đối ngoại truyền thông, quan hệ công chúng (PR) cho ngân hàng, doanh nghiệp không lạ gì những cuộc điện thoại mời hợp tác sự kiện, tham gia giải thưởng, tham gia tài trợ niên giám ngành, kỷ yếu năm thành lập tổ chức, tài trợ đêm từ thiện... kèm theo hợp đồng ký kết hợp tác đã soạn sẵn.

Và họ cũng không xa lạ với các cuộc điện thoại từ bộ này, cơ quan trung ương kia, ủy ban nọ, hiệp hội ấy, cho biết bộ vừa khởi động chương trình giải thưởng, đã có công văn gửi đến công ty, đề nghị anh chỉ đạo bộ phận truyền thông thực hiện nhé. Thậm chí những lời "dọa" sẽ báo cáo với cơ quan này, nhân vật kia của các bộ nếu công ty có ý không muốn tham gia.

"Phương thức tiếp cận trong vấn đề xin tài trợ, mời tham gia quảng cáo, làm từ thiện ngày càng quyết liệt hơn, với đủ loại hình danh xưng trên trời dưới đất. Hàng ngày nhận những cuộc gọi đến với muôn hình vạn trạng mời chào, những cái tên đồ sộ, ban đầu chúng tôi cũng e ngại và bối rối nhưng sau này thấy bất ổn nên né càng nhanh càng tốt, song vẫn bị làm phiền bằng nhiều cách", giám đốc phụ trách đối ngoại một doanh nghiệp tại TPHồ Chí Minh cho biết. Ông cũng ghi nhận vẫn có những giải thưởng, cuộc thi uy tín, ban tổ chức làm việc đàng hoàng, doanh nghiệp không bị vòi tiền. Doanh nghiệp muốn tham gia những giải thưởng như vậy vì nhu cầu được thừa nhận nghiêm túc là có thật, song số giải thưởng này rất ít.

Tuy cảm thấy rất phiền nhưng người làm kinh doanh vẫn phải "sống chung với lũ". Có những lãnh đạo doanh nghiệp nói "thôi cho nó chục triệu cho xong". Có những công ty bị ép mua quảng cáo, giải thưởng với lý do rất lãng nhách. Nữ giám đốc đối ngoại một ngân hàng nước ngoài lớn kể, có những tổ chức có đội ngũ "chân dài váy ngắn" đi mời quảng cáo, tài trợ, giải thưởng. Gọi điện, xin gặp chị từ chối mấy lần nhưng một ngày cô ta tìm cách xông thẳng vào phòng "sếp" tổng giám đốc người nước ngoài. Làm thế nào mà hôm sau sếp chạy qua năn nỉ "thôi cô duyệt cho cô ta đi, tôi thấy đáng thương ái ngại lắm"... Môi trường kinh doanh sẽ ra sao với những hình thức làm việc như vậy ?", chị bức xúc.

Có cầu có cung

Và không phải doanh nghiệp quay lưng hoàn toàn với giải thưởng. Vì đây là thị trường có cầu có cung. Đến giao dịch, làm việc với ngân hàng này, công ty kia, khách hàng vẫn thấy treo bày la liệt giải thưởng, bằng khen, chứng nhận danh hiệu trên tường. Và vẫn có nhiều khách hàng tin vào những tấm bằng đó. Có nhiều lãnh đạo doanh nghiệp thừa nhận thẳng thắn với báo chí rằng đối tác, khách hàng thấy công ty nhiều giải thưởng rất dễ ký hợp đồng.

Tại sao biết nhiều giải thưởng rất tào lao nhưng doanh nghiệp vẫn mua ? Vì thứ nhất, giá rẻ. Chỉ cần bỏ ra 20-40 triệu đồng doanh nghiệp được tham gia giải thưởng và chắc chắn có giải thưởng, các quyền lợi quảng bá khác trên truyền hình, báo chí, trang web... "Nhiều giải thưởng "rẻ" hơn giá quảng cáo, nên có khi chúng tôi ưu tiên bỏ tiền ra và coi như một kiểu quảng cáo giá rẻ", một giám đốc truyền thông ngân hàng cho biết.

Thứ hai, giải thưởng cũng nhiều khi là hoạt động đối ngoại. Giám đốc không muốn tham gia vì thấy vớ vẩn nhưng nhân viên lại nằn nì, "xin anh cho 10-20 triệu để giữ quan hệ, khi cần thì còn nhờ vả", thế là sếp gật đầu cho qua. Thứ ba, doanh nghiệp thực ra không hề đánh giá cao giải thưởng, không hề có nhu cầu nhưng vì các mối quan hệ ở các đơn vị nào "ở trên" giới thiệu xuống, doanh nghiệp dù không muốn vẫn phải làm.

Ngoài một số ít giải thưởng nghiêm túc, chỉ cần doanh nghiệp nộp hồ sơ cung cấp thông tin cho ban tổ chức giải là xong, nhiều giải thưởng đã bị thương mại hóa với quy trình đàm phán giải thưởng, danh hiệu y hệt như mua bán hàng hóa. Cấu trúc thành phần tham gia trong một giải thưởng gồm ba bên : ban tổ chức giải thưởng (bên trao giải), doanh nghiệp (bên nhận giải) và giữa hai bên này là "môi giới giải thưởng". Đây là bên thứ ba chuyên đi mời chào doanh nghiệp, đàm phán giá cả cũng như các điều kiện của giải thưởng và được ăn hoa hồng.

Thế nên mới có chuyện "Năm nay tình hình kinh doanh không được tốt anh ạ, bên anh giảm giá cho em một chút được không ?", hay "Nếu giá đó không giảm được, bên anh có thể cho em thêm một logo ở băng rôn được không ?", thậm chí "Chị sẽ để cho em 10% khi thanh toán nhé". Có chuyên viên PR một ngân hàng kể rằng sau khi cô từ chối "Cám ơn em, giải thưởng thì tốt nhưng năm nay ngân sách bên chị hết tiền rồi", bên "bán" giải giận dỗi "Vậy em để suất này cho ngân hàng khác đó nha".

Nói vậy nhưng tháng sau họ lại tiếp tục gửi cho ngân hàng những bộ hồ sơ chào mời hết sức hoành tráng với các trang "thư ngỏ" có ký tên của vị lãnh đạo A, B, C có đóng dấu đỏ hẳn hoi, trong đó có cả lãnh đạo nhà nước, các cơ quan ngang bộ, hay tiến sĩ nọ kia. Không biết các lãnh đạo có nhớ là mình đã ký cho những lá thư "chiêu dụ" như thế không ? Họ có biết rằng đằng sau những lá thư hùng hồn đó là những bản hợp đồng "hợp tác truyền thông" mà nội dung chính của nó đích thực là một giao dịch kinh doanh xoay quanh cái danh hiệu giải thưởng chói lòa ?

Công Tuấn - Đức Nam

Nguồn : Thời báo kinh tế Sài Gòn, 14/102/2015