Saudi Arab can dự, khủng hoảng Syria sẽ càng thêm rối?

Theo các chuyên gia phân tích Nga, Khi cả Nga, Mỹ, thế giới Ả rập dòng Sunni và cộng đồng dòng Shiite cùng can dự vào Syria thì tình hình Cận Đông sẽ diễn biến theo chiều hướng ngày càng khó lường hơn.

Chiến dịch không kích IS của Nga đang dần dần giúp chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad giành lại được lợi thế trước phe đối lập. Đứng trước tình cảnh này, nhiều khả năng các nước Ả rập khác cùng với Thổ Nhĩ Kỳ sẽ đẩy mạnh hỗ trợ tài chính và quân sự cho phe đối lập Syria.

Tổng thống Nga Putin và Tổng thống Syria al-Assad

Nguyên nhân các nước Ả rập quyết “nhổ cái gai” ở Syria

Ngay từ khi nội chiến ở Syria nổ ra, các quốc gia khu vực Cận Đông cùng với Thổ Nhĩ Kỳ đã cố gắng bí mật hỗ trợ tiền bạc, vũ khí và các hỗ trợ khác cho phe đối lập để chống lại chính quyền ông al-Assad một cách hiệu quả nhất. Mục đích chính của hành động này, ngoài việc lật đổ chế độ al-Assad ở Syria còn nhằm chống lại Iran, một nhà nước Hồi giáo dòng Shiite - những “cái gai” trong mắt các nước Ả rập khác do dòng Hồi giáo Sunni cầm quyền.

Sở dĩ hầu hết các nước Ả rập chống lại Iran và Syria là do những mâu thuẫn bắt nguồn từ sắc tộc. Dòng Hồi giáo có 2 nhánh chính là Sunni và Shiite. Người Hồi giáo dòng Sunni luôn đối xử với dòng Shiite như đối với tầng lớp dưới. Trong khi ở Iran, chính quyền do người Hồi giáo dòng Shiite nắm quyền, còn ở Syria, mặc dù dân Hồi giáo dòng Sunni chiếm đa số nhưng quyền lực lại nằm trong tay người Shiite. Do đó, Iran đã luôn phải trợ giúp chính quyền ông al-Assad duy trì chế độ, chống lại khả năng bị dòng Sunni lật đổ.

Mặc dù trong thời gian gần đây, phương Tây đã mềm hóa giọng điệu đối với chế độ ông al-Assad nhưng những quốc gia Ả rập hàng đầu khác trong khu vực và Thổ Nhĩ Kỳ vẫn kiên quyết yêu cầu ông al-Assad phải từ bỏ quyền lực và tuyên bố không thỏa hiệp trong vấn đề này.

Ngay vài giờ trước khi Nga bắt đầu không kích IS ở Syria, ông Adel al-Jubeir - Ngoại trưởng Saudi Arabia (quốc gia hàng đầu ở Cận Đông) thẳng thừng tuyên bố: “Không có tương lai cho Assad ở Syria”. Ông Adel al-Jubeir khẳng định thêm rằng nếu như ông Assad không tự nguyện từ bỏ quyền lực thì Saudi Arabia sẵn sàng sử dụng vũ lực để buộc ông Assad phải ra đi.

Theo đánh giá của Julien Barnes – Darcy, chuyên gia phân tích của Ủy ban châu Âu về các vấn đề đối ngoại, chiến dịch can thiệp vào Syria thực sự là một cản trở lớn đối với các quốc gia đang ủng hộ phe đối lập Syria, nhất là Thổ Nhĩ Kỳ, Saudi Arabia, Qatar…

Để tăng hiệu quả chống lại chính quyền al-Assad của phe đối lập Syria, Saudi Arabia hỗ trợ lực lượng này ở phía Nam Syria, Thổ Nhĩ Kỳ và Qatar hỗ trợ ở phía Bắc. Trong số những nhóm được các quốc gia Hồi giáo dòng Sunni hỗ trợ nổi lên là nhóm hồi giáo “Akhrar ash-Sham”. Nhóm này mới cùng nhóm “Mặt trận an-Nusra” ký kết được hiệp ước đình chiến với quân đội chính phủ ở phía Bắc Syria để tiếp tục củng cố sức mạnh. Các nhà phân tích cho rằng chính những thành công của hai nhóm quân này khiến Nga buộc phải can thiệp vào cuộc xung đột Syria.

Tuy nhiên, chiến dịch của Nga sẽ gặp phải nhiều khó khăn trong thời gian tới khi Saudi Arab, Thổ Nhĩ Kỳ và Qatar đang hình thành một liên minh chặt chẽ để ủng hộ phe đối lập Syria.

Mặc dù trong thời gian gần đây, do giá dầu liên tục suy giảm nên liên minh này đã phải cắt giảm bớt hàng trăm triệu USD để ủng hộ liên minh chống Assad nhưng việc Nga thực hiện chiến dịch ở Syria, theo giới phân tích, sẽ khiến liên minh này trở nên quyết tâm hơn trong việc can thiệp để hạ bệ ông Assad.

Cái khó hiện nay là Saudi Arabia và Qatar đang phải duy trì một chiến dịch rất tốn kém tại Yemen. Hơn nữa, phương Tây cũng đang duy trì lệnh cấm cung cấp cho khu vực này vũ khí có độ chính xác cao vì sợ rơi vào tay IS. Mặc dù vậy, nếu như Iran tiếp tục củng cố được vị thế của mình ở Syria và chiến dịch ở Yemen kết thúc, Saudi Arabia và Qatar hoàn toàn có thể sẽ đưa quân đội của mình đến tham chiến ở Syria.

Ảnh mang tính chất minh họa

Sẽ càng thêm rối?

Trên thực tế, theo tờ “Chuyên gia” của Nga, các nước vùng vịnh Persic không hài lòng khi Nga can thiệp trực tiếp vào xung đột Syria nhưng các nước này đều đang cố gắng tìm kiếm lợi ích nào đó cho mình. Trong ván bài địa chính trị phức tạp ở Cận Đông hiện nay, trước mắt là ở Syria, mỗi một động thái đều có ý nghĩa rất quan trọng.

Saudi Arab và Qatar hiểu rằng vị thế của Nga càng được củng cố thì ảnh hưởng của Iran tại Syria sẽ càng bị quy giảm. Do đó không thể loại trừ khả năng khi cân nhắc giữa cái “ủng hộ” và “phản đối”, hai nước này sẽ ủng hộ thực hiện một liên minh với Nga nhằm mục đích “hất cẳng” Iran và Iraq khỏi Syria.

Về phía Mỹ, ảnh hưởng của Mỹ tại khu vực này đang dần yếu đi nhưng chắc chắn Mỹ sẽ không có ý định nhường Nga tại khu vực này. Mỹ đã tuyên bố sẽ tăng cường chiến dịch tấn công IS. Liên minh do Mỹ đứng đầu tuyên bố sẽ mở rộng mặt trận tấn công IS ở khu vực Đông Bắc Syria, cụ thể là vùng Rakka- khu vực được coi là đầu não của IS.

Tổng thống Mỹ Barack Obama hồi tuần trước đã yêu cầu Lầu Năm góc cung cấp trực tiếp cho phe đối lập Syria các loại đạn dược và không loại trừ cả vũ khí. Ngoài ra, ông Obama còn hạ lệnh tăng cường không kích IS từ các căn cứ quân sự đóng ở Thổ Nhĩ Kỳ.

Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter ngày 5/10 đã tuyên bố rằng Mỹ và liên quân sẽ áp dụng các bước đi cần thiết để ngăn chặn Nga tiếp tục không kích ở Syria. Tuy nhiên, Mỹ cũng sẽ vẫn cởi mở để hợp tác với Nga “Những hành động của Nga đang làm chiến tranh tiếp tục leo thang ở Syria. Chúng tôi kêu gọi Nga hành động một cách an toàn và Mỹ luôn cởi mở để hợp tác với Nga”, ông Carter nhấn mạnh.

Theo các chuyên gia phân tích Nga, khi chỉ có Nga và Mỹ tham gia không kích ở Syria, tình hình Syria cũng đã diễn biến theo những chiều hướng khó đoán. Nếu cả Saudi Arabia, Thổ Nhĩ Kỳ và Qatar cùng can dự vào Syria thì Iran cùng Iraq cũng sẽ quyết tâm hơn trong việc ủng hộ chính quyền al-Assad. Khi cả Nga, Mỹ, thế giới Ả rập dòng Sunni và cộng đồng dòng Shiite cùng can dự vào Syria thì tình hình Cận Đông sẽ diễn biến theo chiều hướng ngày càng khó lường hơn.

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin từ tờ Expert (chuyên gia), tờ báo chuyên đưa tin về tình hình kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, thế giới, đặc biệt các tin tức liên quan tình hình các nước thuộc không gian hậu Xô Viết. Tờ báo được thành lập năm 1995.

Đức Dũng (lược dịch)