24/11/1969: Mỹ tuyên bố xét xử chỉ huy vụ thảm sát Mỹ Lai

Nguồn: “U.S. Army announces Calley will be tried,” History.com (truy cập ngày 23/11/2015).
Biên dịch & Hiệu đính: Nguyễn Huy Hoàng
Vào ngày này năm 1969, các quan chức quân đội Mỹ chính thức tuyên bố Trung úy William L. Calley – chỉ huy đại đội Charlie gây ra vụ thảm sát Mỹ Lai – sẽ được đưa ra tòa án binh xét xử với cáo cuộc sát hại 109 dân thường Việt Nam tại làng Mỹ Lai, Quảng Ngãi.
Tháng 4 năm 1968, tại Washington, Bộ trưởng Stanley Resor và Tham mưu trưởng William C. Westmoreland của Lục quân Hoa Kỳ đã thông báo chỉ định Trung tướng William R. Peers “tìm hiểu bản chất và phạm vi” của điều tra ban đầu về vụ thảm sát Mỹ Lai. Bản điều tra ban đầu, được thực hiện bởi một đơn vị có liên quan đến vụ việc, đã kết luận rằng không có cuộc thảm sát nào diễn ra, và không có hành động nào khác được tiến hành.
Thảm sát Mỹ Lai diễn ra vào tháng 3 năm 1968 khi khoảng 200 đến 500 người dân Nam Việt Nam bị sát hại bởi binh lính thuộc Đại đội C, Tiểu đoàn số 1, Trung đoàn bộ binh số 20, Lữ đoàn bộ binh số 11 thuộc Sư đoàn bộ binh số 23, Lục quân Hoa Kỳ. Trong chiến dịch càn quét một cụm thôn, lính Mỹ, đặc biệt là những người thuộc trung đội số 1 của Trung úy Calley, đã xả súng bừa bãi vào người dân khi họ đang chạy khỏi nhà. Sau đó lính Mỹ dồn những ai còn sống vào một mương nước, nơi Calley ra lệnh “giải quyết họ.”
Sau cuộc điều tra của Cơ quan Điều tra Hình sự Lục quân, 14 sĩ quan đã bị buộc tội. Tuy nhiên tất cả cáo trạng rốt cuộc đều được bãi bỏ hoặc tha bổng, ngoại trừ Calley bị kết tội sát hại 22 dân thường với mức án chung thân. Bản án của Calley được rút ngắn hai lần và cuối cùng ông được ân xá vào tháng 10 năm 1974.
Ảnh: Trung úy William L. Calley trong phiên tòa quân sự xét xử vụ thảm sát Mỹ Lai tại Fort Benning. Nguồn: Joe Holloway Jr./AP.