Đảng cầm quyền thất bại vì xa dân

“…Xã hội dân chủ tự do luôn xuất hiện những nhân tố mới thúc đẩy xã hội tiến lên. Tự do thành lập đảng phái, tự do ứng cử bầu cử tạo điều kiện để người dân lựa chọn chính quyền thực sự là của mình. Những chính quyền xa rời lợi ích của người dân, tham nhũng và bất tài sẽ bị đảo thải bằng lá phiếu…”

 

 

Ông Jarowslaw Kaczynsky và bà Beata Szydlo thuộc đảng PiS

Cuộc bỏ phiếu ngày 25/10 của các cử tri Ba Lan đã chấm dứt hai nhiệm kỳ liên tiếp cầm quyền của đảng Cương Lĩnh Công Dân (PO). Với 24,03 số phiếu, PO thua đảng Luật Pháp và Công Lý (PiS), đảng dẫn đầu với 37,58% số phiếu.

Vì sao một đảng cầm quyền có nhiều thành tích lại bị các cử tri bỏ rơi?

Thành tựu của những năm cầm quyền

Tám năm lãnh đạo của đảng PO, Ba Lan đã đạt được các mục tiêu kinh tế, chính trị, quốc phòng ...chưa từng có trong lịch sử của dân tộc. Ba Lan trở thành nền kinh tế thứ 6 trong 28 thành viên của Liên Minh Châu Âu (EU). Trong 8 năm qua, kể cả thời gian khủng khoảng kinh tế, nhiều quốc gia thuộc EU đều có kinh tế tăng trưởng âm hoặc bằng không, Ba Lan vẫn giữ được mức tăng trưởng hàng năm trên 3% , lạm phát thấp, tỷ lệ thất nghiệp đã giảm xuống một con số (khoảng 9,5%). Giờ đây mục tiêu đuổi kịp mức sống trung bình của EU không còn là xa vời nữa. Về đầu tư trong xây dựng, được sự hỗ trợ của EU, cơ sở hạ tầng được xây dựng nhanh chóng, hệ thống đường cao tốc nối các thành phố và các trung tâm kinh tế của Ba Lan là một trong hệ thống đường cao tốc đẹp và hiện đại nhất tại đông Âu. Về quốc phòng, trong những năm qua, quân đội Ba Lan đã trở thành một quân đội chuyên nghiệp hiện đại, đảm nhiệm phòng thủ biên giới phía đông của EU, lực lượng “phản ứng nhanh” của NATO đặt tại Ba Lan để bảo vệ các thành viên NATO trước sự khiêu khích và xâm lược của Putin.

Thất bại vì xa dân

Những thành tựu kể trên đã đem lại lợi ích kinh tế cho nhân dân, nhưng không phải mọi thành phần trong xã hội đều được hưởng lợi ích mà nó đem lại như nhau. Những người nông dân cảm thấy mình bị thiệt thòi nhất. Giá nông phẩm giảm, khi hạn hán mất mùa sự giúp đỡ của nhà nước không kịp thời, hoa quả xuất khẩu sang Nga, bị EU cấm vận, Nga đã trả đũa không nhập hoa quả của Ba Lan, nhà nước chưa có biện pháp giúp đỡ kịp thời, những người nông dân cảm thấy chính quyền ở quá xa đối với họ. Theo thống kê của các nhà xã hội học, khu vực nông thôn là khu vực PO mất nhiều phiếu nhất so với kỳ bầu cử 2011.

Sau bốn năm kể từ kỳ bầu cử năm 2011, thế hệ cử tri trẻ mới đã đi bỏ phiếu. Họ sinh ra và lớn lên trong nước Ba Lan độc lập tự do. Họ ít quan tâm đến thế hệ Công Đoàn Đoàn Kết đã đấu tranh và hy sinh để họ được sống trong một nước Ba Lan độc lập tự do. Điều họ quan tâm là học hành thành đạt, công ăn việc làm ổn định với một đời sống vật chất sung túc. Nhiều thanh niên tốt nghiệp đại học thất nghiệp, chính quyền chưa có biện pháp giúp đỡ họ. Giới trẻ bất bình nói rằng chính quyền không thấu hiểu hoàn cảnh của họ, họ chưa được hưởng những thành quả của xã hội, họ còn thất nghiệp, lấy tiền đâu mua ô tô để chạy trên các xa lộ cao tốc rộng đẹp, họ đã không bỏ phiếu cho PO, họ bỏ phiếu cho các đảng đã đưa ra những lời hứa hẹn giúp đỡ họ.

Trong 4 năm qua, chính quyền chưa có biện pháp để giải quyết một số xí nghiệp của nhà nước làm ăn thua lỗ như các mỏ than đá, ngành hàng không … Công nhân ở các mỏ than đã phản đối chính quyền xa vời với thực tế của các mỏ than, nhiều cuộc đình công phản đối chính phủ của công nhân các mỏ than đã xảy ra.

Ngoài những nguyên nhân kể trên dẫn đến thất bại trong bầu cử của PO, các nhà bình luận, các nhà chính trị còn cho rằng, những thay đổi trong nội bộ PO đã góp phần dẫn đến thất bại trong bầu cử. Cách đây hơn một năm, ông Donald Tusk, chủ tịch đảng PO, thủ tướng chính phủ, người đã dẫn dắt PO thắng cử hai lần liên tiếp đã đến Brusells để nhận chức chủ tịch cộng đồng của EU, chuyển giao chức chủ tịch đảng và thủ tướng cho bà Ewa Kopacz. Thiếu vắng một lãnh đạo mạnh, tổ chức vận động bầu cử kém đã dẫn đến kết quả xấu, gây thất vọng trong nội bộ đảng và những cử tri trung thành với đảng.

 

Sân khấu chính trị sau bầu cử

 

Kết quả bầu cử đã gây ngạc nhiên. Sự kiện thứ nhất, lần đầu tiên từ khi Ba Lan chuyển sang thể chế dân chủ, Liên Minh Cánh Tả (SLD - đảng hậu cộng sản) đã không đủ ngưỡng phiếu để có chân trong quốc hội. Sự kiện thứ hai, với đa số trong quốc hội, PiS sẽ đứng ra thành lập chính phủ không cần liên minh với đảng nào khác trong quốc hội. Sự kiện này được hầu hết các tờ báo có uy tín của châu Âu chạy tít lớn: “Ba Lan quay trở lại cực hữu và chủ nghĩa dân tộc”.

Sự kiện thứ ba, có hai đảng mới thành lập cách đây mấy tháng sẽ có chân trong quốc hội, một do ca sĩ nhạc rock thành lập, mang tên Kukiz15 và một do nhà kinh tế trẻ tuổi Ryszard Petru thành lập, mang tên Nước Ba Lan Hiện Đại. Cả hai đảng này có chương trình tranh cử với nhiều điểm mới, tuyên bố cạnh tranh với 2 đảng lớn PiS và PO.

Nhiều người lo lắng sắp tới PiS sẽ thi hành các chính sách kinh tế và chính trị tương tự như chính quyền Viktor Orban của Hungary, đưa Ba Lan xa rời EU, thực hiện những hứa hẹn mị dân trong bầu cử, làm tổn hại đến kinh tế quốc gia. Các nhà chính trị, các đảng đồi lập thì cho rằng Ba Lan không phải là Hungary, xã hội Ba Lan đã bắt rễ sâu rộng tư tưởng dân chủ và trách nhiệm công dân. Các đảng đối lập trong quốc hội là lực lượng đủ mạnh để kiềm chế chính quyền của PiS, nếu họ  đi ngược lại những nguyên tắc của xã hội dân chủ và nền kinh tế thị trường.

*****

Theo dõi và quan sát bầu cử của Ba Lan, tôi chạnh nghĩ đến Việt Nam. Xã hội dân chủ tự do luôn xuất hiện những nhân tố mới thúc đẩy xã hội tiến lên. Tự do thành lập đảng phái, tự do ứng cử bầu cử tạo điều kiện để người dân lựa chọn chính quyền thực sự là của mình. Những chính quyền xa rời lợi ích của người dân, tham nhũng và bất tài sẽ bị đảo thải bằng lá phiếu.

Đảng Cộng Sản Việt Nam (ĐCSVN) cầm quyền đã hơn nửa thế kỷ, vẫn tiếp tục cầm quyền. Họ thanh minh rằng, họ đã có công đánh Pháp đuổi Mỹ nên cầm quyền mãi mãi là chính danh.

Nếu những người của Công Đoàn Đoàn Kết, đã đấu tranh để đánh đổ chế độ cộng sản Ba Lan cũng “học tập” ĐCSVN mà rằng, họ có chính danh để cầm quyền Ba Lan mãi mãi, thì nước Ba Lan hiện nay đang ở vị trí nào trong châu Âu dân chủ, giàu có và văn minh?

Warszwa, 28/10/2015
Đinh Minh Đạo